Baca Tipleri Nelerdir?
Bacalar, hangi yakıt olursa olsun kirli havanın dışarı atılmasını sağlamak için kullanılır. Yapılarda, fabrikalarda veya bazı eski tip taşıtlarda bacalar oldukça önemli bir işlem görür. Isınmak veya enerji üretmek için kullanılan yakıtlar tepkimeye girdiğinde zararlı bir gaz salınımı yaparlar. Mevcut zararlı gazın tahliyesi ise baca sayesinde gerçekleşir. Yerleştirildiği ortama ve kullanım şekline göre farklı baca tipleri mevcuttur.
Baca tipleri, cidar (çeper) sayısına ve yapımında kullanılan malzemeye göre tercih edilir. Herhangi bir tercihte bulunmadan önce bacanın hangi amaçla kullanılacağı kararlaştırılır. Isınmak için yakıt kullanımı söz konusu ise baca ısıya dayanıklı bir malzemeye sahip olmalıdır. Isınmak dışında enerji üretiminde açığa çıkan gazın tahliyesi için kullanılan bacalar, zamanla aşınma göstermeyecek sertlikte olmalıdır.
Çeper Sayısına Göre Baca Tipleri Nelerdir?
Cidar (çeper) sayısına göre baca tipleri şu şekildedir:
- Tek Cidarlı: Diğer cidarların aksine basit bir yapıya sahiptir. Temel fonksiyonları yerine getirmek için oldukça uygundur. Yanmaya dirençli ve gaz sızdırmama konusunda etkilidir.
- Som Duvarlı Tek Cidarlı: Basit bir yapıya sahip olmasının yanında hızlı kurulum için de uygun bir seçenektir. Yanmaya karşı dirençli ve gaz salınımına engel olabilecek bir yapıya sahiptir.
- Düşey Delikli Tek Cidarlı: Gaz salınımına karşı duyarlı ve yanmaya karşı dirençlidir. Az malzeme ile etkili bir ısı yalıtımı sunması açısından ideal bir seçenektir.
- Çift Cidarlı: Diğer cidarlı baca tipleri gibi gaz salınımı ve yanmaya karşı direnci bakımından eşit düzeydedir. Bunun yanında asite karşı dayanıklı özelliği de mevcuttur. Düşük sürtünme direnci ve hareketli serbest iç boru özelliği ile de öne çıkar.
- Isı Yalıtımlı Üç Cidarlı: Gaz sızdırmazlığı ve yanma dayanımı gibi temel özelliklerin yanında iyi derece ısı yalıtımı da sunar. Yakıtın tepkimesi sonucu oluşan gazın sıcaklığına dirençli bir iç malzemeye sahiptir.
- Neme Duyarsız Isı Yalıtımlı: Neme duyarsız özelliğinin yanında gaz sızdırmazlığına ve yanmaya karşı dirençli olması ile bilinir. Üniversal montaj gibi bir avantajı da vardır.
Kullanılan Malzemeye Göre Baca Tipleri Nelerdir?
Cidar (çeper) sayısına göre ayrılan baca tipleri yapısında kullanılan malzemeye göre de ayrışır. Yapısında kullanılan malzemeye göre baca tipleri şu şekildedir:
- Metal Baca Tipi
Metal bacalar, baca tipleri arasında en sık tercih edilenlerden bir tanesidir. Konutlarda, otellerde, fabrikalar ve hastaneler başta olmak üzere birçok yerde kullanımı söz konusudur. Metal baca seçiminde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlardan ilki ve en önemlisi kaliteli malzemeler ve alaşımlardan üretilmiş olanı tercih etmektir. Gaz ve sıvı yakıtların tüketiminde kazanların bacaları genelde metal seçilir.
Metal bacalar, alüminyum, 304 paslanmaz çelik, galvanizli sac ve 316l paslanmaz çelikten meydana gelmelidir. Isıya ve aşınmalara karşı dirençli olmasının yanında uzun süreli kullanımı da bu bileşenlere bağlıdır. Bunlara ek olarak diğer baca tipleri için geçerli olduğu gibi metal bacalarda da yalıtım çok önemlidir. Sıvı, katı veya gaz yakıtların tüketiminde meydana gelen ısıya karşı aşınma olmamalıdır. Atık gazın tahliyesinde sızdırma olmaması için de kaynak noktalarına dikkat edilmelidir.
- Seramik Baca Tipi
Baca tipleri arasında bulunanlardan biri de çeperin iç kısmında özel killerden oluşturulmuş seramiklerin bulunduğu seramik bacadır. Seramik bacalar, yapısından bulunan yanmış kil sayesinde her türlü sıcaklığa karşı dayanıklılığı ile öne çıkarlar. Özellikle fabrika ve imalathanelerde yüksek ısı kaynağı bulunan kazanların gaz çıkış bacalarında kullanıma uygundur. Yüksek ısı direnci sayesinde yangın risklerini en aza indirir.
Özellikle katı ve sıvı yakıtlı bacaların genel sorunu borularda kurum gibi kalıntıların birikmesidir. Baca tipleri arasında iç kısmının pürüzsüzlüğü sayesinde en az kurum oluşumu seramik bacalardadır. Bacanın iç kısmındaki seramikler ani sıcaklık değişimlerine karşı dayanıklıdır. Isıyı etkili bir şekilde tutması, seramik bacaların aşınmasını ve yıpranmasını engeller. Bu özelliğiyle uzun kullanım avantajı sunar.
- Hermetik Baca Tipi (Denge Bacalı)
Baca tipleri arasından hermetik baca özellikle doğalgaz kullanımında tercih edilir. Hermetik bacalar, yanma için gerek duyduğu temiz havayı dışarıdan aldığı gibi yanma sonrası çıkan atık gazı da dışarı atan çift katmanlı bir yapıya sahiptir. Çalışması için gerekli olan hava sirkülasyonu nedeni ile dış ortamla bağlantılı bir noktaya monte edilmesi gerekir.
Hermetik bacalar özellikle kombilerde kullanıldığı için diğer baca tipleri gibi katı yakıtların tüketiminde pek kullanılmaz. Ulaşılabilir ve nispeten uygun fiyatlı olmasıyla birçok konutta tercih edilir. Kurulumu ve kullanımı diğer bacalara kıyasla daha kolaydır. Bununla birlikte yapısındaki kanallarda çalışmasını sağlayan hava ile atık gazın birbirinden ayrı alınıp atmosfere salınması güvenli kullanım imkanı sağlar.
Hermetik baca montajında ve kullanımında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlardan biri atık gaz çıkışını sağlayan borunun ağzı pencerenin pencerenin alt kısmından 30 cm daha altında yer almalıdır. Ayrıca gaz çıkışı boş bir alana doğru yapılıyorsa yer ile boru arasında en az 30 cm olmalıdır. Eğer baca çevresinde yanmaya ve patlamaya müsait bir malzeme varsa uzak tutulmalıdır.
