İçindekiler
Isı pompası çalışma mekaniğine evlerimizde sıklıkla rastlanır. Buna rağmen birçok insan ısı pompası nedir sorusuna cevap veremez. Oysa cihaz; evlerimizde bulunan klima, buzdolabı, derin dondurucu gibi cihazların çalışma prensibi ile aynı mantıkta çalışır. Bunun yanı sıra yakın gelecekte ülkemizde ısı pompası kullanımının yaygınlaşması kaçınılmaz görülmektedir.
Isı Pompası Nasıl Çalışır ve Çalışma Prensibi Nedir?
Cihazın nasıl çalıştığını anlamak için ilk önce ısı pompası nedir sorusunun cevabına hâkim olmak gerekir. Genel olarak ısı pompası, enerjiyi bir kaynaktan diğer kaynağa aktaran cihazlara denir. Cihaz bu enerjiyi havadan, sudan ya da topraktan alabilir.
Ayrıca cihaz; enerji aldığı kaynağın ısıtma konumunda çalışıyorsa soğutma işlemi yapar fakat soğutma konumunda çalışıyorsa ısıtır. Elektronik cihazlarda yer alan bütün ısı pompaları aynı mantık ve prensiple çalışır. Isı pompası sayesinde elde edilen ısı, aslında soğutma işleminin bir sonucudur.
Şimdi, cihazın çalışma prensibini daha net anlamak adına evlerimizdeki buzdolaplarını hayal edelim. Buzdolaplarına yerleştirilen kompresör, dolabın içinden aldığı enerjiyi 3-4 kat arttırarak arka tarafa ısı olarak iletir. Bu sistem buzdolabının temel çalışma prensibidir. Buradaki asıl amaç buzdolabındaki yiyecekleri ve içinde bulunan havayı soğutmak olmasına rağmen işlemin sonucunda ısı meydana gelir. Bu da demek oluyor ki eğer bir ortamda soğutma işlemi gerçekleştiriliyorsa başka bir ortam ısınmak zorundadır.
Isı Pompası Ne kadar Elektrik Harcar?
Isı pompası nedir sorusuna dönecek olursak; herkesin bildiği gibi enerji, biçim değiştiren ya da bir yerden başka bir yere taşınan varlıktır. Isı pompası da ısı enerjisini bir ortamdan diğer bir ortama pompaladığı için veya taşıyabildiği için adını bu marifetinden alır.
Peki, cihaz bu işi yaparken ne kadar elektrik harcar diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Açıkçası ısı pompasının avantajlarından biri, ihtiyacınız olan ısı enerjisini hem doğadan hem de elektrik enerjisinden karşılayabilmesidir.
Bir soğutma işleminde, ısı pompanızın ihtiyaç duyduğu ısı enerjisinin ¾‘ünü doğada depolanmış güneş enerjisinden -yani doğal termal enerji olan hava, su ve topraktan- ¼’ ünü ise elektrik enerjisinden karşılayabilme imkânınız vardır.
Cihazı kullanırken hava, su, toprak gibi yenilenebilir ve tükenmez enerji kaynaklarını kullanmak çevre doğa açısından oldukça önemlidir. Isı pompaları hem kış aylarında ısınmak hem de yaz aylarının bunaltıcı sıcaklarından kurtulup serinlemek amacıyla kullanılabilir. Bu yüzden ısı pompaları her mevsimde kullanılabilir özelliklere sahiptir. Isı pompa çeşitlerinden olan su-su ve hava-su ısı pompaları hem ısı hem serinletme işlemini size aynı anda sunabilirler. Diğer ısı pompa çeşitlerinde ise serinletme işlemi için düşük bir ek maliyete ihtiyaç vardır.
Isı Pompası Çeşitleri
Her üründe olduğu gibi ısı pompasının da birbirinden farklı çeşitleri vardır. Bunlar;
- Hava Kaynaklı
- Su Kaynaklı
- Toprak Kaynaklı olarak üçe ayrılır.
Hava Kaynaklı Isı Pompası
Hava kaynaklı modelde ısı kaynağı olarak dış hava kullanılır. Fakat dış hava şartları yıl içerisinde mevsimlerden kaynaklı olarak değişim gösterir. Hatta aylar, günler ve saatler de değişime dahil olmaktadır. Dolayısıyla COP değeri de bu mevsimsel değişimlerden direkt olarak etkilenir.
Örneğin; soğuk iklimlerde mevsimler arası sıcaklık değişimi keskin olduğu için bu model, karasal iklimlerde sınırlı bir şekilde kullanılır. Çünkü iç ve dış sıcaklık değişimindeki fark yükseldikçe ısı pompasının COP değerinde azalma meydana gelir. Eğer kış aylarında, hava sıcaklığının 0 °C ya da daha düşük olduğu bölgelerde ısı pompası kullanılıyorsa, çoğunlukla ek ısıtıcıyla ihtiyaç duyulabilir.
Hava sıcaklığının 0 °C ya da daha düşük olduğu yerlerde, ısı pompasının çalışmasında bazı problemler ortaya çıkabilir. Örneğin, ısı pompasının buharlaştırıcısı donabilir. Meydana gelen bu donma probleminin çözülmesi ve buzların erimesi için de-frost uygulaması zorunludur. Bu uygulamadan dolayı enerji tüketimi artar ve ayrıca ısı pompasının COP değeri de azalır.
Su Kaynaklı Isı Pompası
Bu modelde toprağın altında bulunan kaynaktaki bir su ısı kaynağı olarak kullanılabilir. Fakat burada önemli olan kaynağın derinliğidir. Yani kaynağın kullanılabilmesi için suyun toprağın ulaşılabilir derinliğinde yer alması gerekir. Ayrıca diğer bir önemli nokta kaynak suyunun sıcaklığıdır. Sıcaklığı +8 °C ile +12 °C aralığında olan kaynak suyu elverişli bir işletmeye imkan tanır.
Bu sistemlerde önce bir kuyu açılır, ardından yeraltı suyu kuyu ile topraktan emilir. Daha sonra, emiş kuyusu en az 5 metre uzaklıktaki bir geri basma kuyusu yardımıyla toprağa gönderilir. Isı kaynağı olarak kullanılabilen sular; göller, kuyular, nehirler, şehir şebekeleridir.
Toprak Kaynaklı Isı Pompası
Isıyı topraktan çekmek için toplamda iki temel yöntem bulunur. Bunlar;
- Yatay tip toprak kaynaklı ısı pompaları,
- Dikey tip toprak kaynaklı ısı pompaları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Toprak kaynaklı model, adından da anlaşılacağı üzere enerji kaynağı olarak toprağı kullanılır. Güneş ışıması önce bulutlara, sonra bulutların üzerinden yağmurla toprağa ya da direkt olarak toprağa gelir. Güneş ışıması sayesinde ısı enerjisi, toprağın 1.2 ve 1.5 metre arası derinliğine kadar birikebilir. Daha sonra toprak, bu derinliklerde biriken enerjiyi depolar. Ayrıca Dünyanın merkezi olan çekirdekten gelen ısı akışı da toprakta enerji oluşumunu sağlar. Böylece toprak, iki farklı yol ile kendisine enerji depolar.
Isı Pompası Fiyatları ve Maliyetleri
Her üründe olduğu gibi ısı pompalarını da mağazalarda veya online satış sitelerinde uygun fiyatlara bulabilirsiniz. Her bir ürünün özelliği, işlevi, maliyeti ve dolayısıyla fiyatı farklıdır. Ayrıca ısı pompasının kalitesi de fiyatı etkileyen faktörlerden biridir. Yani kaliteli bir ısı pompasının sıradan markalardaki bir ürüne göre fiyatı daha yüksek olabilir.
Cihazı almadan önce sahip olduğu COP değerinin kapasitesine, yüksek enerji verimliliğine, gaz soğutma verimliliğine ve en zorlu hava şartlarında bile yüksek performans göstermesine dikkat etmelisiniz. Bu kriterlerin hepsi satış fiyatını etkiler. Dolayısıyla cihazı satın almadan önce bu kriterleri gözden geçirirseniz, dilediğiniz ısı pompasını uygun fiyata bulabilirsiniz.
Isı pompası ayda ne kadar yakar ve elektrik harcar gibi soruların net bir cevabı yoktur. Mevsim değişikliğine, ısı pompasının kullanıldığı yere ve diğer birçok faktöre göre cevaplar değişiklik gösterir.
