- Bina ısı kaybı hesabı nasıl yapılır ?
- Bina ısı kaybı hesabının önemi
- Isı kaybı hesabı yapabilmek için nelere ihtiyaç duyulur ?
- Isı kaybı hesabı formülü nedir ?
- İletimsel ısı kaybı hesabı
- Hava sızıntısı ısı kaybı nasıl hesaplanır ve neden önemlidir ?
- Isı kaybı hesabı yaparken kullanılan cetvel
- Isı kaybı hesabı yaparken kullanılan kaysayılar ve tabloları
İçindekiler
Öncelikle ısı kaybı hesabı yapmak için neye ihtiyaç duyarız? Elbette sayısal değerlere ihtiyacımız var. Bu sayısal değerlerin bir kısmı mimari projelerden diğer bir kısmı da mimari proje temel alınarak seçilir. Proje tasarımcıları planlama yaparken bu verileri hesaplamaktadır.
Isı kaybı hesabı, bir binanın ısı ihtiyacının ne kadar olduğunu belirlemek için gerekli bir hesaplama türüdür. Bu yüzden binaların ısı ihtiyacını belirlerken, binada ısıtılması planlanan her hanenin ısı kaybı hesabı yapılması gerekir.
Bina Isı Kaybı Hesabı
Eğer bir odaya ısıtıcı konulması gerekiyorsa, o ısıtıcının kapasitesinin belirlenmesi için odanın kaybettiği ısı ele alınmalıdır. Dış cephedeki hava sıcaklığının belli bir düzeyine karşılık, odanın ideal olan sıcaklıkta kalabilmesi için saatte kaybettiği ısı miktar hesaplanmalıdır.
Bir saatteki ısı kaybı birimi kcal/h ya da kW olarak gösterilmektedir. Isı kaybı hesabı yapıldıktan sonra, kaybedilen ısı miktarını karşılayabilecek bir ısıtıcı ekipman seçilmelidir. Hesaplama sonucuna göre, radyatör, fancoil, konvektör gibi ekipmanlar tercih edilebilir. Böylece ısıtılması planlanan oda, ideal sıcaklığa ulaşacaktır.
Eğer evinizde başka odaların da ısıtılmasını istiyorsanız her oda için ısı kaybı hesabı gerekir. Bütün odaların ısı kayıplarını toplayarak bina ısı kaybı hesabı yapmış olursunuz.
Bina sahibinin isteği üzerine, binanın özellikleri dikkate alınarak, ısı kaybını karşılayacak ekipmanlar seçilir. Kombi, ısı pompası, kazan ve kat kaloriferi gibi ekipmanlar kullanılarak binanın ısı kaybı ihtiyacı karşılanabilir.
Isı Kaybı Hesabı İşlem Basamakları
Hesap yapmak çoğu zaman kafa karıştırıcı görünebilir. Fakat aşama aşama gidildiğinde hiç de sanıldığı kadar karmaşık olmadığını görebilirsiniz. Doğru ve dikkatli bir şekilde pratik ısı kaybı hesabı yapmak için aşağıda verilen basamakları takip etmeniz yeterlidir.
İletimsel Isı Kaybı
Yapı bileşenlerinin iletimsel ısı kayıpları aşağıda verilmiş olan formül ile hesaplanır. İletimsel ısı kaybı hesaplandığı zaman çizelge 1’de görülen ısı kaybı cetvelinden yararlanılması gerekir. Isı kaybı cetveli, aşağıdaki formüle göre hazırlanır. Cetvelde yer alan boşlukları istenilen sayısal değerlerle doldurmanız gerekir. Bütün veriler doldurularak hesaplama yapılır.
Formül: Q = A.K.ΔT
Formülde bulunan simgeler ve anlamları;
Q : Isı kaybı miktarı (kcal/h)
A : Yüzey alanı (m²)
K : Toplam ısı geçiş katsayısı (kcal /m²hC)
ΔT : Yapı bileşenlerinin iki tarafındaki sıcaklık farkı (C )
K, Toplam ısı geçiş katsayısını ifade etmektedir. Yapı bileşenleri, birbirinden farklı kalınlıklardaki katmanlardan oluşmaktadır. Kimisi iç sıva, kimisi dış sıva, kimisi de delikli tuğlalı yapılar olabilir.
Bu tür yapı bileşenlerin 1 metrekaresinden 1 derecelik sıcaklık farkı bulunabilir. Bu durumda K, bize saatte kcal cinsinden geçen ısı miktarını vermektedir.
Tablo 1: Isı Kaybı Hesabı Cetveli
Hava Sızıntısı (Enfiltrasyon) Isı Kaybı (Qs)
Isı kaybı hesabı konusuna göz atarken kaçırmamamız gereken başlıklardan biri hava sızıntısıdır. Neredeyse birçok binada ve yapıda, hava sızıntısı nedeniyle ısı kaybı yaşandığını biliyoruz. Peki bu hava sızıntısı nasıl gerçekleşiyor? Hep birlikte bu meseleyi ele alalım.
Öncelikle, kapalı pozisyondaki kapı ve pencerelerin açılan kanatları, kasaya istenilen şekilde yerleşmeyebilir ve bu sebeple kanat ve kasa arasında boşluk oluşur. İç hava-dış hava arasında gerçekleşen basınç farkından dolayı, bu boşluktan içeriye doğru soğuk hava akışı meydana gelmektedir.
Hava sızıntısından dolayı hem dışarıdaki soğuk hava odaya girmiş olur, hem de içerideki sıcak hava dışarıya çıkar. Kısacası odada ısı kaybı gerçekleşmiş olur.
Böyle bir durumla karşılaşıldığında yapılması gereken ilk şey, odaya sızan soğuk havanın ısıtılmasıdır. Bunun için gerekli olan ısı miktarına da hava sızıntısı (enfiltrasyon) ısı kaybı denir ve ısı kaybı hesabı yapılmalıdır.
Hava sızıntısı ısı kaybı hesabı formülü aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır:
Qs = ∑ a.L.R.H.ΔT. Ze. E kcal/h
Yukarıdaki formülde bulunan simgeler ve anlamları;
a : Sızdırganlık katsayısı (m³/mh)
L : Kapı ya da pencerelerin açılan kısımlarındaki çevre uzunluğu (metre cinsinden ) R : Oda durum katsayısı
H : Bina durum katsayısı
ΔT : İç sıcaklık ve dış sıcaklık arasındaki fark C
Ze : Dış duvarın her ikisinde de pencere olan odalar için 1,2 ; diğer odalar için ise değeri 1 olan katsayıdır.
E: Bina durum katsayısı için düzeltme çarpım faktörü.
a: Sızdırganlık Kaysayısı
Sızdırganlık katsayısı malzeme cinsine ve pencere (kapı) tipine göre değişmektedir. Bu değişimle ilgili tablo aşağıda verilmiştir.
Tablo 2: Kapı ve Pencerelerin Sızdırganlık Katsayıları
L : Pencere veya Kapının Açılan Kısımlarının Uzunluğu
Hava sızıntısı olan yerlerde ısı kaybı hesabını yapabilmek için bazı şartları vardır. Bunlardan biri de kapı ve pencerelerin açılan kısımlarının çevre uzunluklarını hesaplanmaktır.
Eğer pencerelerin açılan kısımlarının çevre uzunluğu tam olarak bilinmiyorsa, yaklaşık değerlerle hesaplanmalıdır. Muhtelif durumlar için hazırlanan tablo aşağıdaki gibidir.
Tablo 3: Yaklaşık Açılan Pencere Uzunluğunu Belirleyen Çizelge
R : Oda Durum Katsayısı
R katsayısı, oda durumunun hava miktarına karşı gösterdiği direnci belirtir. R katsayısının kesin olarak hesabı imkansızdır. Peki R değeri kaçtır diye sorarsanız, normal boyutlara sahip kapı ve pencereleri olan odalar için R= 0,9 olarak kabul edilmektedir.
Eğer büyük pencereleri olan bir oda için hesaplama yapacak olursanız R= 0,7 olarak değerlendirilir. Isı kaybı hesabı için bu değerlere dikkat edilmesi önemlidir.
R katsayısının değişkenleri için aşağıdaki tablodan yardım alabilirsiniz.
Tablo 4: Oda Durum Katsayısı
H : Bina Durum Katsayısı
Bina durum katsayısında bazı değişkenler vardır. Bu değişkenlikler; binanın konumuna, bölgenin rüzgâr durumuna bağlıdır. Aşağıda verilen tabloya bakarak değişkenlere göz atabilirsiniz.
Tablo 5: Bina Durum Katsayısı
Isı Kaybı Hesabı Programı
Radyatör hesabı, petek hesaplama, su hacmi hesaplama, kombi kapasite hesabı konularında olduğu gibi ısı kaybı hesabı için de bazı programlar vardır. Isı kaybı hesabı yaparken birçok farklı değerlerden ve tablolardan faydalanmanız gerekebilir. Bu durum başta karmaşık gibi görünse de zamanla pratiklik kazanabilirsiniz.
Eğer manuel bir şekilde hesaplamak sizi zihinsel anlamda yoruyor ve zamanınızı alıyorsa, yapacağınız ilk şey ısı kaybı hesabı programlarına göz atmaktır. Isı kaybı hesabı yapmanız için çeşitli excel programları indirebilirsiniz.
Isı kaybı hesabı başlıklı blog yazımızda hedeflediğimiz şey, tesisat ve iklimlendirme ile ilgilenen okuyucularımıza pratik hesaplama yöntemlerini göstermektir. Dileriz bu blog yazısı sayesinde ısı kaybı konusunu pekiştirebilir ve pratiklik kazanabilirsiniz.
